Podłoże po pieczarkowe – lepsze niż obornik?
Dodano: 05.05.2021, 00:00
Produkcja pieczarki w Polsce wynosi obecnie około 335 tys. ton rocznie. Oznacza to prawie 1,675 mln ton podłoża pouprawowego do zagospodarowania każdego roku.
W ostatnich latach znacznie zwiększyło się zainteresowanie produkcją pieczarki i innych grzybów uprawnych. Zmiany technologiczne w procesie produkcji grzybów i przygotowania podłoży pod ich uprawę spowodowały, że do środowiska przekazywane są coraz większe ilości podłoża pouprawowego. Podłoże do produkcji pieczarek jest wytwarzane na bazie materiałów organicznych, z domieszką substancji mineralnych.
Przy obecnym wzroście zapotrzebowania na nawozy organiczne, podłoże po zakończonej uprawie grzybów z powodzeniem jest wykorzystywane w rolnictwie i ogrodnictwie (również pod osłonami). Bywa też doskonałą ściółką, a w przypadku pieczarki także substytutem torfu. Skuteczne jego wykorzystanie jest bardzo ważne, ponieważ niewłaściwa utylizacja może prowadzić do różnych zagrożeń środowiskowych – zasolenia wód gruntowych, nadmiaru azotu i potasu w glebie, wymywania biogenów do wód powierzchniowych i gruntowych, wytwarzania nieprzyjemnego zapachu i emisji gazów do atmosfery, a także może być źródłem rozprzestrzeniania się groźnych chorób i szkodników.
SMC lub SMS
Zależnie od rodzaju grzybów rozróżnia się SMC (Spent Mushroom Compost) – kompost po uprawie różnych gatunków i odmian pieczarki oraz wszystkich gatunków grzybów uprawianych na podobnym podłożu (np. czernidłak kołpakowaty) i SMS (Spent Mushroom Substrate) – substrat po uprawie boczniaka, twardnika japońskiego (shiitake), łuskwiaka nameko, polówki wiązkowej.
Podłoże po uprawie pieczarki zawiera składniki mineralne bardzo dobrze przyswajane przez rośliny, ponieważ już na etapie przygotowywania pod uprawę grzybów podlega fermentacji i pasteryzacji, a następnie jest rozkładane przez grzybnię podczas uprawy. Po zakończeniu produkcji można je wykorzystać jako świeży SMC (fresh, F-SMC) oraz sezonowany SMC (weathering, W-SMC), czyli leżakujący/rozkładający się od 3 do 24 miesięcy.
Świeży SMC nie jest zalecany do stosowania w uprawie roślin, głównie ze względu na wysoki stopień zasolenia (EC), natomiast sezonowany SMC może być stosowany jako podłoże, dodatek do podłoża lub nawóz organiczny.
W Holandii Spent Mushroom Compost jest określany mianem Champost, bo stanowi wartościowy nawóz – zbliżony do próchnicy pod względem cech fizycznych i biologicznych, pozbawiony nasion chwastów i agrofagów. Kompostowanie powoduje też zmniejszenie zawartości soli rozpuszczalnych w wyniku wymywania.
Podłoże pouprawowe może być kompostowane samodzielnie lub z domieszką innych materiałów odpadowych, np. gnojowicy, osadów ściekowych. W porównaniu ze świeżym obornikiem, podłoże po uprawie grzybów jest nawozem skondensowanym, bogatym w łatwo przyswajalne przez rośliny makro- i mikroelementy, zwłaszcza azot.
Co na to przepisy prawne?
@G:Według polskiego prawa podłoże po uprawie grzybów klasyfikowane jest jako odpad i oznaczone w wykazie kodem 020199 – odpady z rolnictwa, ogrodnictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności, jako „inne niewymienione odpady” (rozporządzenie ministra klimatu z 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów).
Natomiast zgodnie z postanowieniem dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów (oraz uchylającej niektóre dyrektywy), podłoże pouprawowe można wykorzystać w rolnictwie, leśnictwie lub do produkcji energii, z zastosowaniem procesów lub metod nieszkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzkiego, ponieważ można zaliczyć je do kategorii „odchody, słoma i inne naturalne, niebędące niebezpiecznymi substancjami pochodzącymi z produkcji rolniczej lub leśnej”. W razie wątpliwości powinno się również uwzględnić zapisy ustawy o odpadach i innych powiązanych aktów prawnych (DzU 2019, poz. 701), a także wziąć pod uwagę dyrektywę Rady 91/676/EWG z 12 grudnia 1991 roku, dotyczącą ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego i dobre praktyki rolnicze.
Dokumenty te wskazują, że dawka nawozów azotowych nie może przekroczyć 170 kg N/ha/rok na użytkach rolnych oraz 210 kg na użytkach zielonych (dotyczy to zarówno nawozów organicznych, jak i naturalnych). Dodatkowo podłoże po uprawie pieczarek spełnia wymagania dla nawozów organiczno-mineralnych pod względem zawartości azotu całkowitego i fosforu w przeliczeniu na pięciotlenek fosforu (P2O5).
Kiedy i jak stosować?
Podłoże po uprawie grzybów jest sypkie, co ułatwia mechaniczne rozrzucanie go po powierzchni pola i wymieszanie z glebą. Podłoże popieczarkowe w nawożeniu gleb ciężkich powinno być stosowane tylko jesienią, przed zamarznięciem gleby, natomiast w przypadku gleb lżejszych wiosną – przed siewem i sadzeniem roślin. Nie należy stosować go w początkowych fazach wzrostu roślin (zwłaszcza świeżego SMC), gdyż jego zasolenie może spowodować zahamowanie wegetacji młodych i delikatnych roślin. Ilość stosowanego podłoża pouprawowego powinna być uzależniona od zawartości makro- i mikroelementów w glebie, wymagań uprawianych roślin i ich potrzeb nawozowych, a także klimatu, lokalnych warunków glebowych i topografii terenu. Optymalna dawka podłoża popieczarkowego dla większości roślin uprawnych wynosi 44,8 t/ha. Podłoże po uprawie boczniaka, ze względu na mniejszą wartość nawozową i wysoką zawartość łatwo dostępnego potasu, wymaga pewnej ostrożności w stosowaniu.
Sprawdziło się
Wykorzystanie SMC w szklarniowej uprawie pomidora, ogórka, papryki i bakłażana wykazało przyspieszenie wzrostu roślin i oraz poprawę wysokości i jakości plonu. W wyniku nawożenia gleby podłożem popieczarkowym poprawiła się jędrność pomidorów oraz zawartość kwasu askorbinowego w owocach. Zaobserwowano ograniczenie występowania niektórych chorób i szkodników – w uprawie pomidora grzybów odglebowych z rodzajów Pythium i Fusarium, a w przypadku ogórka czarnej zgnilizny dyniowatych.
W uprawie polowej podłoże po uprawie pieczarki z powodzeniem zastosowano w produkcji: szparagów, buraków (ćwikłowego i cukrowego), ziemniaków, kalafiora, kapusty, selera, ogórka, sałaty, gorczycy, cebuli, rzodkiewki, fasoli szparagowej, szpinaku, pomidora, kukurydzy i zbóż. Podłoże po uprawie boczniaka sprawdziło się w produkcji kapusty, sałaty i ogórka, a podłoże po produkcji twardnika japońskiego (shiitake) – w uprawie pomidorów.
Produkcja pieczarki w Polsce wynosi obecnie około 335 tys. ton rocznie (ponad 25% całkowitej produkcji Unii Europejskiej). Aż 35% importowanych pieczarek na całym świecie pochodzi z naszego kraju. W produkcji pieczarki zajmujemy I miejsce w Europie i III na świecie (po Chinach, USA i Holandii). Pod względem uprawy boczniaka – II miejsce w Europie.
Na świecie podłoże pouprawowe wykorzystuje się z powodzeniem w warzywnictwie, sadownictwie, szkółkarstwie, uprawach roślin ozdobnych, przy zakładaniu i utrzymaniu terenów zieleni (m.in. przyspieszanie zadarniania nowo posianych trawników) oraz w rekultywacji i renowacji terenów zdegradowanych (poprawa fizycznych i chemicznych właściwości gleb).
Skład podłoża:
bogate źródło substancji organicznej, duża ilość węgla i azotu. Stosunek tych pierwiastków – C : N (13,0–15,0 : 1) wskazuje na przewagę mineralizacji organicznych związków azotu nad ich syntezą (uwalniają się składniki pokarmowe łatwo dostępne dla roślin);
*zawiera ok. 18% węgla organicznego, podczas gdy w torfie jest 16,3%, a w ziemi ogrodniczej 10%. Podłoże po pieczarce zalicza się więc do produktów do kompostowania z grupy brązowej, czyli bogatej w węgiel organiczny;
*w tonie podłoża popieczarkowego znajdziemy: azot – 8,0 kg; fosfor – 2,5 kg; potas – 9,7 kg; magnez – 2,1 kg; siarka – 5,0 kg; wapń – 22 kg; sód – 0,8 kg oraz mangan – 118 g, miedź – 15 g, cynk – 86 g, bor – 12 g (zawartość manganu i cynku większa niż w oborniku);
*zawartość metali ciężkich jest bardzo zróżnicowana i zależy głównie od składu chemicznego komponentów użytych do ich produkcji. Przeważnie jest niska i nie przekracza norm;
*stosunek N : P : K wynosi, według różnych źródeł, 1,2 : 1 : 1,1 lub 1,9 : 0,4 : 2,4 i jest uzależniony od czasu zalegania podłoża popieczarkowego w kompostowni (różnica pomiędzy świeżym a sezonowanym);
*SMC i SMS mają odczyn lekko kwaśny, zbliżony do obojętnego, w przedziale pH 6,2–6,5. Wartość ta jest zbliżona do gleby ogrodowej, której odczyn wynosi 6,7;
*SMC i SMS są praktycznie wolne od szkodliwych pozostałości środków ochrony roślin, ponieważ w uprawie grzybów wykorzystuje się zwykle preparaty o niskiej toksyczności i krótkiej karencji (krótki cykl produkcyjny oraz duża zdolność akumulacji substancji chemicznych przez grzyby). Coraz częściej sięga się także po preparaty biologiczne, np. na bazie drapieżnych nicieni i roztoczy.
Autor: Luiza Dawidowicz, UPP
Spodobał się Tobie nasz artykuł? Kliknij w link, zamów bezpłatny egzemplarz
miesięcznika Warzywa i Owoce Miękkie i czytaj do woli https://bit.ly/2Q4H9YH
Szukasz ciekawych ofert? zobacz nasze najnowsze ogłoszenia https://www.ogloszenia.agro.pl/search.html
Mogą Cię zainteresować:
