Profilaktyka i zwalczanie zmienika w uprawach ogrodniczych
Dodano: 08.11.2021, 00:00
Zmienik to owad z rzędu pluskwiaków (Hemiptera) z rodziny tasznikowatych (Miridae). Szkody wyrządzają osobniki dorosłe, larwy i nimfy. Mają aparat gębowy kłująco-ssący. Wysysają soki roślinne z liści, pąków, kwiatów i owoców. Atakują głównie wierzchołkowe części rośliny. Na każdym gatunku rośliny są inne objawy żerowania.
Zmienik to owad z rzędu pluskwiaków (Hemiptera) z rodziny tasznikowatych (Miridae). Szkody wyrządzają osobniki dorosłe, larwy i nimfy. Mają aparat gębowy kłująco-ssący. Wysysają soki roślinne z liści, pąków, kwiatów i owoców. Atakują głównie wierzchołkowe części rośliny. Na każdym gatunku rośliny są inne objawy żerowania.
W "Leksykonie owadów" prof. Jana Nawrota opisanych jest 11 gatunków zmieników występujących w Polsce. W uprawach ogrodniczych najczęściej wymieniane są: zmienik lucernowiec (Lygus rugulipennis), który jest gatunkiem dominującym, zmienik ziemniaczak (L. pratensis), bylinowiec (L. lucorum) i złocieniak (L. campestris). Zmieniki są polifagami – żerują na wielu gatunkach roślin, uprawianych w gruncie i pod osłonami. Roślinami żywicielskimi są: lucerna, groch, fasola i inne rośliny bobowate, buraki, ziemniaki, tytoń, ogórek, pomidor, papryka, cebula, rośliny ozdobne, drzewa i krzewy owocowe oraz chwasty. Są szczególnie groźne dla młodych roślin oraz podczas suchej i słonecznej pogody. Uszkodzone przez nie tkanki liści i ogonków liściowych są podatne na infekcje grzybami chorobotwórczymi.
Szkody wyrządzają osobniki dorosłe, larwy i nimfy. Mają aparat gębowy kłująco-ssący. Wysysają soki roślinne z liści, pąków, kwiatów i owoców. Atakują głównie wierzchołkowe części rośliny. Na każdym gatunku rośliny są inne objawy żerowania.
Uprawy pod osłonami
Ogórek
W miejscu nakłucia tkanka zamiera, brunatnieje i zasycha. Liść początkowo się marszczy, a później w blaszce liściowej powstają większe lub mniejsze dziury. Uszkodzone pąki kwiatowe i zawiązki przedwcześnie opadają. Rośliny silnie opanowane słabiej owocują. Jeśli z nakłutego zawiązka ogórka wyrośnie owoc, najczęściej jest on zniekształcony, a tkanka w miejscu nakłucia jest brązowa.
Papryka
Zmieniki żerują na liściach, zawiązkach kwiatowych, kwiatach, zawiązkach owoców i owocach. W miejscach nakłuć tkanka korkowacieje, brunatnieje i zamiera. Na liściach widoczne są dziury oraz brzeżne pęknięcia. Pąki kwiatowe przedwcześnie opadają. Owoce są mniejsze i zdeformowane. W miejscu nakłucia tkanka nie wybarwia się i na skórce są zielonkawe plamki. Rośliny silnie opanowane słabiej owocują.
Profilaktyka i zwalczanie:
Jeśli zmieniki występują corocznie i licznie, wskazane jest zakładanie siatek u wejścia do tunelu i na wietrznikach – chroni to całkowicie paprykę, ponieważ owady te nalatują z roślin rosnących na zewnątrz.
Zachowanie izolacji przestrzennej od wieloletnich plantacji, szczególnie roślin bobowatych, plantacji nasiennych roślin selerowatych oraz upraw ogórków, fasoli i kapusty pekińskiej.
Zwalczanie chwastów w uprawie i wokół tuneli i szklarni.
Obecność szkodnika najłatwiej stwierdzić, strząsając go z kwiatostanów na podstawioną płytkę/kartkę.Ochrona biologiczna – liczbę zmieników można ograniczyć, stosując drapieżnego pluskwiaka – dziubałeczka mączlikowego, którego osobniki dorosłe, nimfy i larwy odżywiają się jajami zmieników. Drapieżnik powinien być introdukowany (wprowadzony) na uprawę przed pojawieniem się zmieników, ale po usunięciu pędów bocznych (wilki) – w te pędy samice dziubałeczka mączlikowego składają jaja. Usuwając je, niszczymy następne pokolenie drapieżcy.
Ochrona chemiczna – po stwierdzeniu obecności szkodnika na roślinach, wykonać kilkakrotne opryskiwanie roślin. Zabieg powtarzać w miarę potrzeby co 5–7 dni, najlepiej w godzinach porannych, kiedy owady są jeszcze mało ruchliwe. Do ochrony papryki uprawianej pod osłonami przed wymienionymi na początku czterema gatunkami zmieników zarejestrowane są neonikotynoidy – Acelan 20 SP, Aceplan 20 SP, Acetamoc 20 SP, Aceptir 200 SE, Kobe 20 SP, Lanmos 20 SP, Los Owados 200 SE, Mospilan 20 SP, Sekil 20 SP. Do ochrony ogórków dopuszczone są neonikotynoidy – Acelan 20 SP, Aceplan 20 SP, Acetamoc 20 SP, Kobe 20 SP, Lanmos 20 SP, Mospilan 20 SP, Sekil 20 SP.
Uprawy polowe
Ogórek
Pierwsze objawy żerowania najczęściej widoczne są na liściach. W miejscu nakłucia tkanka zamiera i w miarę wzrostu liścia pęka – tworzą się dziury różnej wielkości, o nieregularnych brzegach. Największe straty zmieniki powodują w czasie kwitnienia i tworzenia się zawiązków. Uszkodzone pąki kwiatowe i zawiązki przedwcześnie opadają. Rośliny silnie opanowane słabiej owocują.
Profilaktyka i zwalczanie:
Ochrona chemiczna – w początkowym okresie zmieniki nalatują na brzegi plantacji i zabiegi opryskiwania roślin można ograniczyć do tych miejsc. Podczas lustracji należy zwrócić uwagę na opadanie pąków kwiatowych i kwiatów oraz więdnięcie i opadanie zawiązków owoców. Obecność szkodnika najłatwiej stwierdzić, strząsając go z kwiatostanów na podstawioną płytkę/kartkę. Zabieg opryskiwania należy wykonać wcześnie rano, gdy owady są mało ruchliwe.
Do ochrony ogórka dopuszczone są neonikotynoidy – Acelan 20 SP, Aceplan 20 SP, Acetamoc 20 SP, Kobe 20 SP, Lanmos 20 SP, Mospilan 20 SP, Sekil 20 SP oraz pyretroidy – Bulldock 025 EC, Tekapo 025 EC.
Papryka
W miejscach nakłuć tkanka liścia korkowacieje, brunatnieje i zamiera. W miarę wzrostu liścia widoczne są większe lub mniejsze nieregularne dziury oraz brzeżne pęknięcia. Nakłute przez zmieniki pąki kwiatowe, kwiaty i zawiązki opadają. Owady wstrzykują ślinę zawierającą fitotoksyczne substancje, dlatego w miejscu nakłucia tkanka nie wybarwia się i na skórce kolorowych owoców są zielonkawożółte plamki. Rośliny silnie opanowane słabiej owocują, plon handlowy jest gorszej jakości – owoce mniejsze, zdeformowane i słabo wybarwione.
Profilaktyka i zwalczanie:
Izolacja przestrzenna (jak wyżej) i zwalczanie chwastów.
Niezbyt gęsty siew nasion i większa rozstawa rzędów.
Ochrona chemiczna – zarejestrowane są neonikotynoidy Acelan 20 SP, Aceplan 20 SP, Acetamoc 20 SP, Kobe 20 SP, Lanmos 20 SP, Mospilan 20 SP, Sekil 20 SP.
Fasola
Na plantacjach fasoli wśród zmieników większość (około 90%) stanowi zmienik lucernowiec. Pierwsze objawy są widoczne na wierzchołkowej części rośliny, na liściach, pąkach kwiatowych i kwiatach oraz na młodych strąkach. Najmłodsze liście więdną, a na starszych najpierw pojawiają się brunatne plamki, a później nieregularne dziury. Nakłute pąki kwiatowe, kwiaty lub młode strąki więdną i opadają. Na strąkach widoczne się okrągłe plamy, z jasnym punktem w środku. Suche nasiona z takich strąków mają płytkie wgłębienia, Jest to tzw. ospowatość nasion. Takie nasiona mają słabą zdolność kiełkowania i tracą wartość handlową (obniżenie klasy jakości). Na plantacjach fasoli przeznaczonej na zielony strąk zmieniki nie stwarzają większego zagrożenia.
Zwalczanie:
Szkodniki koncentrują się na brzegach plantacji, dlatego zabiegi można ograniczyć do wymienionej powierzchni.
Ochrona chemiczna – opryskiwać w okresie nalotu pluskwiaków, od momentu formowania się pąków kwiatowych. Po stwierdzeniu obecności szkodnika na roślinach (obserwacje należy wykonać po godzinie 10 rano, kiedy zmieniki stają się bardziej ruchliwe, opuszczając swoje kryjówki – miedza lub dolna strona liści) należy wykonać kilkakrotne opryskiwanie roślin. Do ochrony fasoli zarejestrowane są neonikotynoidy Acelan 20 SP, Aceplan 20 SP, Acetamoc 20 SP, Kobe 20 SP, Lanmos 20 SP, Mospilan 20 SP, Sekil 20 SP oraz pyretroidy: Afi Max 500 EC, Bulldock 025 EC, Cimex Forte 500 EC, Cimex Max 500 EC, Cyperkil Max 500 EC, Cypermoc, Insectus 500 EC, Superkil Max 500 EC, Tekapo 025 EC. Zabieg wykonać we wczesnych godzinach porannych. Zabiegi chemiczne ograniczyć do plantacji nasiennych.
Kapusta pekińska
Szkodnik jest szczególnie groźny dla młodych roślin. Silnie zaatakowane liście więdną. Na starszych liściach najpierw pojawiają się ciemne plamki, które później przekształcają się w nieregularne dziury różnej wielkości.
Wskazana jest tylko profilaktyka (jak wyżej), natomiast nie ma zarejestrowanych środków do zwalczania zmieników. n
Zmienik lucernowiec (Lygus rugulipennis)
Występuje pospolicie w całej Polsce. Owad dorosły ma długość 5–6 mm. Kolor ciała jest zmienny i osobniki dorosłe mogą mieć zabarwienie od oliwkowego do ciemnobrunatnego. Przedplecze jest punktowane, z charakterystycznym żółtym trójkątem. Skrzydła zmieników od nasady są schitynizowane, a szczytowa ich część jest delikatna, błoniasta. Druga para skrzydeł – błoniasta. Jajo kremowe, wydłużone do 1 mm. Larwa i nimfa są podobne do owada dorosłego, ale nieco mniejsze i zielone, z pięcioma ciemniejszymi plamkami na stronie grzbietowej. Larwa nie ma skrzydeł, a u nimfy są ich zaczątki.
Jest to gatunek ciepłolubny. W słoneczne dni jest bardzo aktywny, a przy temperaturze poniżej 15oC jest mało ruchliwy. Ma dwa pokolenia w ciągu roku. Zimują owady dorosłe w resztkach pożniwnych, miedzach lub leśnej ściółce. Wczesną wiosną przenoszą się na rośliny żywicielskie i wysysają soki z młodych tkanek. Po okresie żerowania uzupełniającego, samice składają jaja w młode pędy wielu roślin, w tym również chwastów. Po 2–3 tygodniach wylęgają się larwy i żerują na roślinach rosnących w sąsiedztwie. W połowie lipca pojawiają się owady dorosłe. Samice składają jaja w drugiej połowie lipca i w sierpniu, dając początek nowemu pokoleniu. W tym samym roku następuje pełny rozwój drugiego pokolenia.
Zmienniki – owady – na roślinach ozdobnych
Zmienniki (przez dwa "n") występują wśród owadów, ale w uprawach warzyw i owoców nie wyrządzają szkód. Są to zmiennik: brudny (uszkadza pączki i korę na pędach), leszczynowiec (uszkadza igły i pączki świerka, sosny, modrzewia czasem dębu), rudonogi (różne uprawy i młodniki).
Autor: dr Maria Rogowska, Państwowa Uczelnia im. Stefana Batorego w Skierniewicach
W "Leksykonie owadów" prof. Jana Nawrota opisanych jest 11 gatunków zmieników występujących w Polsce. W uprawach ogrodniczych najczęściej wymieniane są: zmienik lucernowiec (Lygus rugulipennis), który jest gatunkiem dominującym, zmienik ziemniaczak (L. pratensis), bylinowiec (L. lucorum) i złocieniak (L. campestris). Zmieniki są polifagami – żerują na wielu gatunkach roślin, uprawianych w gruncie i pod osłonami. Roślinami żywicielskimi są: lucerna, groch, fasola i inne rośliny bobowate, buraki, ziemniaki, tytoń, ogórek, pomidor, papryka, cebula, rośliny ozdobne, drzewa i krzewy owocowe oraz chwasty. Są szczególnie groźne dla młodych roślin oraz podczas suchej i słonecznej pogody. Uszkodzone przez nie tkanki liści i ogonków liściowych są podatne na infekcje grzybami chorobotwórczymi.
Szkody wyrządzają osobniki dorosłe, larwy i nimfy. Mają aparat gębowy kłująco-ssący. Wysysają soki roślinne z liści, pąków, kwiatów i owoców. Atakują głównie wierzchołkowe części rośliny. Na każdym gatunku rośliny są inne objawy żerowania.
Uprawy pod osłonami
Ogórek
W miejscu nakłucia tkanka zamiera, brunatnieje i zasycha. Liść początkowo się marszczy, a później w blaszce liściowej powstają większe lub mniejsze dziury. Uszkodzone pąki kwiatowe i zawiązki przedwcześnie opadają. Rośliny silnie opanowane słabiej owocują. Jeśli z nakłutego zawiązka ogórka wyrośnie owoc, najczęściej jest on zniekształcony, a tkanka w miejscu nakłucia jest brązowa.
Papryka
Zmieniki żerują na liściach, zawiązkach kwiatowych, kwiatach, zawiązkach owoców i owocach. W miejscach nakłuć tkanka korkowacieje, brunatnieje i zamiera. Na liściach widoczne są dziury oraz brzeżne pęknięcia. Pąki kwiatowe przedwcześnie opadają. Owoce są mniejsze i zdeformowane. W miejscu nakłucia tkanka nie wybarwia się i na skórce są zielonkawe plamki. Rośliny silnie opanowane słabiej owocują.
Profilaktyka i zwalczanie:
Jeśli zmieniki występują corocznie i licznie, wskazane jest zakładanie siatek u wejścia do tunelu i na wietrznikach – chroni to całkowicie paprykę, ponieważ owady te nalatują z roślin rosnących na zewnątrz.
Zachowanie izolacji przestrzennej od wieloletnich plantacji, szczególnie roślin bobowatych, plantacji nasiennych roślin selerowatych oraz upraw ogórków, fasoli i kapusty pekińskiej.
Zwalczanie chwastów w uprawie i wokół tuneli i szklarni.
Obecność szkodnika najłatwiej stwierdzić, strząsając go z kwiatostanów na podstawioną płytkę/kartkę.Ochrona biologiczna – liczbę zmieników można ograniczyć, stosując drapieżnego pluskwiaka – dziubałeczka mączlikowego, którego osobniki dorosłe, nimfy i larwy odżywiają się jajami zmieników. Drapieżnik powinien być introdukowany (wprowadzony) na uprawę przed pojawieniem się zmieników, ale po usunięciu pędów bocznych (wilki) – w te pędy samice dziubałeczka mączlikowego składają jaja. Usuwając je, niszczymy następne pokolenie drapieżcy.
Ochrona chemiczna – po stwierdzeniu obecności szkodnika na roślinach, wykonać kilkakrotne opryskiwanie roślin. Zabieg powtarzać w miarę potrzeby co 5–7 dni, najlepiej w godzinach porannych, kiedy owady są jeszcze mało ruchliwe. Do ochrony papryki uprawianej pod osłonami przed wymienionymi na początku czterema gatunkami zmieników zarejestrowane są neonikotynoidy – Acelan 20 SP, Aceplan 20 SP, Acetamoc 20 SP, Aceptir 200 SE, Kobe 20 SP, Lanmos 20 SP, Los Owados 200 SE, Mospilan 20 SP, Sekil 20 SP. Do ochrony ogórków dopuszczone są neonikotynoidy – Acelan 20 SP, Aceplan 20 SP, Acetamoc 20 SP, Kobe 20 SP, Lanmos 20 SP, Mospilan 20 SP, Sekil 20 SP.
Uprawy polowe
Ogórek
Pierwsze objawy żerowania najczęściej widoczne są na liściach. W miejscu nakłucia tkanka zamiera i w miarę wzrostu liścia pęka – tworzą się dziury różnej wielkości, o nieregularnych brzegach. Największe straty zmieniki powodują w czasie kwitnienia i tworzenia się zawiązków. Uszkodzone pąki kwiatowe i zawiązki przedwcześnie opadają. Rośliny silnie opanowane słabiej owocują.
Profilaktyka i zwalczanie:
Ochrona chemiczna – w początkowym okresie zmieniki nalatują na brzegi plantacji i zabiegi opryskiwania roślin można ograniczyć do tych miejsc. Podczas lustracji należy zwrócić uwagę na opadanie pąków kwiatowych i kwiatów oraz więdnięcie i opadanie zawiązków owoców. Obecność szkodnika najłatwiej stwierdzić, strząsając go z kwiatostanów na podstawioną płytkę/kartkę. Zabieg opryskiwania należy wykonać wcześnie rano, gdy owady są mało ruchliwe.
Do ochrony ogórka dopuszczone są neonikotynoidy – Acelan 20 SP, Aceplan 20 SP, Acetamoc 20 SP, Kobe 20 SP, Lanmos 20 SP, Mospilan 20 SP, Sekil 20 SP oraz pyretroidy – Bulldock 025 EC, Tekapo 025 EC.
Papryka
W miejscach nakłuć tkanka liścia korkowacieje, brunatnieje i zamiera. W miarę wzrostu liścia widoczne są większe lub mniejsze nieregularne dziury oraz brzeżne pęknięcia. Nakłute przez zmieniki pąki kwiatowe, kwiaty i zawiązki opadają. Owady wstrzykują ślinę zawierającą fitotoksyczne substancje, dlatego w miejscu nakłucia tkanka nie wybarwia się i na skórce kolorowych owoców są zielonkawożółte plamki. Rośliny silnie opanowane słabiej owocują, plon handlowy jest gorszej jakości – owoce mniejsze, zdeformowane i słabo wybarwione.
Profilaktyka i zwalczanie:
Izolacja przestrzenna (jak wyżej) i zwalczanie chwastów.
Niezbyt gęsty siew nasion i większa rozstawa rzędów.
Ochrona chemiczna – zarejestrowane są neonikotynoidy Acelan 20 SP, Aceplan 20 SP, Acetamoc 20 SP, Kobe 20 SP, Lanmos 20 SP, Mospilan 20 SP, Sekil 20 SP.
Fasola
Na plantacjach fasoli wśród zmieników większość (około 90%) stanowi zmienik lucernowiec. Pierwsze objawy są widoczne na wierzchołkowej części rośliny, na liściach, pąkach kwiatowych i kwiatach oraz na młodych strąkach. Najmłodsze liście więdną, a na starszych najpierw pojawiają się brunatne plamki, a później nieregularne dziury. Nakłute pąki kwiatowe, kwiaty lub młode strąki więdną i opadają. Na strąkach widoczne się okrągłe plamy, z jasnym punktem w środku. Suche nasiona z takich strąków mają płytkie wgłębienia, Jest to tzw. ospowatość nasion. Takie nasiona mają słabą zdolność kiełkowania i tracą wartość handlową (obniżenie klasy jakości). Na plantacjach fasoli przeznaczonej na zielony strąk zmieniki nie stwarzają większego zagrożenia.
Zwalczanie:
Szkodniki koncentrują się na brzegach plantacji, dlatego zabiegi można ograniczyć do wymienionej powierzchni.
Ochrona chemiczna – opryskiwać w okresie nalotu pluskwiaków, od momentu formowania się pąków kwiatowych. Po stwierdzeniu obecności szkodnika na roślinach (obserwacje należy wykonać po godzinie 10 rano, kiedy zmieniki stają się bardziej ruchliwe, opuszczając swoje kryjówki – miedza lub dolna strona liści) należy wykonać kilkakrotne opryskiwanie roślin. Do ochrony fasoli zarejestrowane są neonikotynoidy Acelan 20 SP, Aceplan 20 SP, Acetamoc 20 SP, Kobe 20 SP, Lanmos 20 SP, Mospilan 20 SP, Sekil 20 SP oraz pyretroidy: Afi Max 500 EC, Bulldock 025 EC, Cimex Forte 500 EC, Cimex Max 500 EC, Cyperkil Max 500 EC, Cypermoc, Insectus 500 EC, Superkil Max 500 EC, Tekapo 025 EC. Zabieg wykonać we wczesnych godzinach porannych. Zabiegi chemiczne ograniczyć do plantacji nasiennych.
Kapusta pekińska
Szkodnik jest szczególnie groźny dla młodych roślin. Silnie zaatakowane liście więdną. Na starszych liściach najpierw pojawiają się ciemne plamki, które później przekształcają się w nieregularne dziury różnej wielkości.
Wskazana jest tylko profilaktyka (jak wyżej), natomiast nie ma zarejestrowanych środków do zwalczania zmieników. n
Zmienik lucernowiec (Lygus rugulipennis)
Występuje pospolicie w całej Polsce. Owad dorosły ma długość 5–6 mm. Kolor ciała jest zmienny i osobniki dorosłe mogą mieć zabarwienie od oliwkowego do ciemnobrunatnego. Przedplecze jest punktowane, z charakterystycznym żółtym trójkątem. Skrzydła zmieników od nasady są schitynizowane, a szczytowa ich część jest delikatna, błoniasta. Druga para skrzydeł – błoniasta. Jajo kremowe, wydłużone do 1 mm. Larwa i nimfa są podobne do owada dorosłego, ale nieco mniejsze i zielone, z pięcioma ciemniejszymi plamkami na stronie grzbietowej. Larwa nie ma skrzydeł, a u nimfy są ich zaczątki.
Jest to gatunek ciepłolubny. W słoneczne dni jest bardzo aktywny, a przy temperaturze poniżej 15oC jest mało ruchliwy. Ma dwa pokolenia w ciągu roku. Zimują owady dorosłe w resztkach pożniwnych, miedzach lub leśnej ściółce. Wczesną wiosną przenoszą się na rośliny żywicielskie i wysysają soki z młodych tkanek. Po okresie żerowania uzupełniającego, samice składają jaja w młode pędy wielu roślin, w tym również chwastów. Po 2–3 tygodniach wylęgają się larwy i żerują na roślinach rosnących w sąsiedztwie. W połowie lipca pojawiają się owady dorosłe. Samice składają jaja w drugiej połowie lipca i w sierpniu, dając początek nowemu pokoleniu. W tym samym roku następuje pełny rozwój drugiego pokolenia.
Zmienniki – owady – na roślinach ozdobnych
Zmienniki (przez dwa "n") występują wśród owadów, ale w uprawach warzyw i owoców nie wyrządzają szkód. Są to zmiennik: brudny (uszkadza pączki i korę na pędach), leszczynowiec (uszkadza igły i pączki świerka, sosny, modrzewia czasem dębu), rudonogi (różne uprawy i młodniki).
Autor: dr Maria Rogowska, Państwowa Uczelnia im. Stefana Batorego w Skierniewicach
Mogą Cię zainteresować:
