Marchew w przechowalni - Jak zapobiegać chorobom

Do zakażeń marchwi dochodzi w okresie wegetacji, a także podczas wykopywania i transportu korzeni do przechowalni. Wówczas nie obserwuje się objawów chorobowych, ponieważ od infekcji do pojawienia się pierwszych objawów mija pewien okres – inkubacji. Długość inkubacji zależy głównie od gatunku patogenu, czy temperatury i wynosi od kilku dni do kilku miesięcy. Niska temperatura w przechowalni wydłuża ten okres. Na przykład od infekcji marchwi bakterią Xanthomonas carotae do pierwszych objawów upływa 10–12 dni. W niektórych przypadkach może być także porażenie bezobjawowe mimo zainfekowania.

W komorach przechowalniczych głównym źródłem infekcji są pojedyncze egzemplarze korzeni z objawami choroby. Sąsiadujące z nimi zdrowe korzenie są zakażane i po pewnym czasie obserwuje się całe gniazda zainfekowanych korzeni. Zwykle ma to miejsce w grudniu i później.


Jak zapobiegać chorobom?

– Środki ochrony roślin stosować zapobiegawczo lub po wystąpieniu pierwszych objawów choroby, zgodnie z etykietami. Należy pamiętać o zachowaniu okresu karencji. Chemiczne zwalczanie należy przeprowadzić na miesiąc przed zbiorem marchwi. Wówczas należy zastosować przedzbiorczo trzy zabiegi fungicydami.

– Korzystnie jest stosować środki zwiększające odporność roślin oraz poprawiające ogólną ich zdrowotność. Jednym z nich jest Zumba Plant, preparat biologiczny zawierający szczepy antagonistycznych mikroorganizmów (Bacillus spp., Trichoderma spp.) i grzybów mikoryzowych (Glomus spp.), wykorzystujący zjawiska antybiozy, konkurencji i indukcji odpornościowej. Zumba Plant działa najefektywniej, gdy jest stosowana w programie integrowanym, razem lub przemiennie ze środkami chemicznymi. Opryskiwać rośliny w warunkach sprzyjających rozwojowi chorób w dawce 1–1,5 kg/ha.

– Poleca się odkażanie pomieszczeń w przechowalni, skrzynek i kontenerów, w których przechowuje się materiał roślinny. Do dezynfekcji można użyć środków zawierających podchloryn sodu (np. płyn używany w gospodarstwie domowym – Ace, w rozcieńczeniu 8-krotnym) czy nadtlenek wodoru (1–2% Huwa San TR 50).

CHOROBY WYSTĘPUJĄCE W PRZECHOWALNI


Alternarioza marchwi

Sprawcą są grzyby Alternaria radicina (infekująca korzenie) i Alternaria dauci (infekująca nać). Na korzeniach są objawy w postaci brunatnoczarnych, suchych i wklęsłych plam, które zwykle ujawniają się dopiero w czasie długotrwałego przechowywania. Podczas wegetacji objawy alternariozy także można obserwować na liściach i ogonkach liściowych, jako drobne, brązowoczarne plamki, najpierw na najstarszych dolnych liściach, a potem najmłodszych.

Zwalczanie

Można stosować środki ochrony roślin z grup: strobiluriny (np. Amistar 250 SC), anilinopirymidyny + fenylopirole (np. Switch 62,5 EG, triazole + strobiluriny (np. Hejmon 250 EC), pochodne aniliny (np. Banjo 500 SC), ditiokarbaminiany (np. Avtar NT Pro), triazole + anilidy (Luna Experience 400 SC), triazole (np. Argus 250 SC), miedziowe (Cuprozin Progress) i do 19.10.2021 r. benzimidazole (np. Topsin M 500 SC). Ze środków biologicznych można stosować Serenade ASO. Ponadto dopuszczony jest fungicyd mikrobiologiczny Protexio, zawierający szczep QST 713 bakterii Bacillus amyloliquefaciens. Środek ten zalecany jest w uprawie marchwi do zwalczania alternariozy naci marchwi, ale z praktyki wiadomo, że ogranicza również grzyb A. radicina, infekujący korzenie.

Zgnilizna twardzikowa

Powodowana jest przez grzyb Sclerotinia sclerotiorum. Na przechowywanych korzeniach marchwi powoduje duże straty. W początkowym etapie rozwoju choroby porażona tkanka korzeni staje się miękka, wodnista. Po pewnym czasie, zwykle w połowie grudnia, pojawiają się typowe symptomy charakterystyczne dla zgnilizny twardzikowej, czyli puszysta, biała grzybnia, znajdująca się na porażonej tkance. Grzybni towarzyszą czarne zarodniki przetrwalnikowe – sklerocja.

Zwalczanie

Jednym ze środków chroniącym marchew przed zgnilizną twardzikową jest środek biologiczny o działaniu zapobiegawczym, Contans WG, którego składnikiem czynnym jest grzyb Coniothyrium minitans. Należy nim opryskiwać glebę w dawce 4–8 kg/ha, a następnie płytko, do głębokości 10–20 cm ją wymieszać. Po sześciu tygodniach następuje całkowite rozłożenie sklerocjów. Gdy na danym polu notowano wcześniej chorobę, należy zastosować przed planowaną uprawą ten środek. Korzystne jest przeprowadzenie zabiegu przed spodziewanym deszczem lub nawadnianiem.

W zwalczaniu chemicznym należy zastosować fungicydy zarejestrowane do zwalczania zgnilizny twardzikowej. Jednym z nich jest Dagonis, który należy do grupy karboksyamidy + triazole. Należy zastosować ten środek jednorazowo, zapobiegawczo lub natychmiast po zaobserwowaniu pierwszych objawów choroby. Zaleca się jego stosowanie od fazy 4. liścia do fazy całkowitego rozwoju, wówczas korzeń osiąga typową wielkość i kształt (BBCH 14–49). Optymalnym terminem zabiegu jest okres, gdy rośliny są w fazie 10 liści (BBCH 20), przy wysokości naci około 15 cm. Innym środkiem jest Switch 62,5 WG, z grupy anilinopirymidyny + fenylopirole. Należy go zastosować w dawce 0,8 kg/ha. Dopuszcza się 2 zabiegi w sezonie wegetacyjnym. Korzystne jest stosowanie tego środka w okresie przedzbiorczym.

Szara pleśń

Powoduje ją polifagiczny grzyb Botrytis cinerea (podobnie jak S. sclerotiorum). Wzmożona infekcja roślin zachodzi w warunkach wysokiej wilgotności powietrza oraz umiarkowanej temperatury, czyli pod koniec wegetacji. Wrażliwość korzeni marchwi na szarą pleśń wzrasta wraz z długotrwałym przechowywaniem. W trakcie rozwoju choroby porażone tkanki korzeni pokrywają się obfitą, szarą grzybnią, najczęściej w wierzchołkowej części korzenia. Gnijąca marchew tworzy źródła infekcji dla sąsiednich korzeni, przy wysokiej wilgotności szybko następuje zakażenie zdrowych.

Zwalczanie

Do zabiegów w okresie wegetacji dopuszczono środek Switch 62,5 WG oraz fungicydy z grupy benzimidazoli, ale tylko do 19 października tego roku. Rutynowa ochrona marchwi przed alternariozą środkami chemicznymi częściowo chroni również przed szarą pleśnią.

Czarna zgnilizna korzeni marchwi

Jest powodowana przez Thielaviopsis basicola. Patogen w glebie infekuje marchew zwykle pod koniec okresu wegetacyjnego, ale do infekcji może dojść już na wczesnym etapie rozwoju, ponieważ należy do kompleksu grzybów powodujących zgorzele siewek. Objawy mogą ujawnić się w trakcie uprawy marchwi, lecz głównie jest to choroba występująca w okresie przechowywania. Najczęściej rozwija się na marchwi po zbiorze korzeni, szczególnie gdy podczas zbioru i mycia korzeni doszło do uszkodzenia skórki. Typowe oznaki choroby to nieregularne, czarne plamy na korzeniach, stopniowo obejmujące całą ich powierzchnię. Przy wysokiej temperaturze i wilgotności na plamach może się wytwarzać ciemnoszary, mączysty nalot grzybni. Szczególnie szybko choroba rozwija się na korzeniach marchwi umieszczonych w folii.

Zwalczanie

Brak jest zarejestrowanych środków chemicznych do ochrony marchwi przed tą chorobą. Rośliny chronione przed innymi chorobami na ogół są zabezpieczone przed czarną zgnilizną korzeni marchwi.

Mokra zgnilizna korzeni

Powodowana przez bakterię Erwinia carotovora, należy do groźnych chorób w przechowalniach. Bakterie wnikają do tkanki przez uszkodzenia mechaniczne. Rozwojowi choroby sprzyja wysoka temperatura i wilgotność powietrza podczas przechowywania. Pierwsze objawy mogą wystąpić już na plantacjach w postaci drobnych, zapadających się plam. Choroba następnie rozwija się w czasie przechowywania – plamy powiększają się, obejmując cały korzeń. Tkanka w obrębie plam mięknie, gnije i przekształca się w śluzowatą, żółtą masę, o nieprzyjemnym zapachu.

Zwalczanie

Poleca się odkażanie pomieszczeń w przechowalni, skrzynek, skrzyniowych kontenerów, w których przechowuje się materiał roślinny. Brak środków ochrony do stosowania w okresie wegetacji. 


Autor: dr Jan Sobolewski
Opracowanie: Agata Niewolna