Straty spowodowane niewystarczająca wiedzą i nieumiejętnym zwalczaniem chwastów mogą spowodować straty sięgające nawet 80% przy zaniedbanej plantacji. Chwasty w liczebności uzasadniającej ich zwalczanie wyrastają, zanim marchew wzejdzie lub równocześnie z jej wschodami w każdych warunkach.
 

Kluczowe okresy

We wzroście i rozwoju marchwi można wyróżnić dwa okresy, kiedy chwasty stanowią zagrożenie i plantacja powinna być bez chwastów: 1. – wczesny, 2. – późny. Największe straty powodują chwasty w 1. okresie od wschodów do 1/3–1/2 okresu wegetacji. W tym czasie, aby marchew rozwijała się prawidłowo, plantacja powinna być wolna od chwastów.

 

W marchwi wysiewnej późno (np. koniec maja, czerwiec), w warunkach sprzyjających szybkiemu kiełkowaniu i wzrostowi, zachwaszczenie bywa mniejsze, dzięki zniszczeniu części chwastów podczas uprawy roli poprzedzającej siew. Okres wolny od chwastów może wynosić 4–5 tygodni od siewu do fazy 4–5 liści. W marchwi z bardzo wczesnych terminów siewu (np. początek kwietnia) i w uprawie odmian późnych, wymagany okres jest dłuższy i może trwać 10–12 tygodni, do czasu aż marchew wytworzy 10–12 liści. Nie należy też lekceważyć zachwaszczenia wtórnego (okres 2. – późny) po połowie okresu wegetacji i przed zbiorem.
 

Herbicydy

Glifosaty

 

Wiosną do zwalczania perzu i innych chwastów wieloletnich i jednorocznych pozostałych po zimie lub wschodzących wiosną przed zabiegami uprawowymi, szykującymi rolę do siewu, spośród ponad 50 glifosatów zalecanych w okresie letnio-jesiennym po zbiorze przedplonu, przed siewem marchwi i po wschodach chwastów można stosować tylko 3 z nich: Roundup Flex 480 (1,125–2,25 l/ha), Roundup PowerMax 720 (1–2,5 kg/ha) i Roundup Active 360 (1,33–3 l/ha). Natomiast nie później niż na 2– 3 dni po siewie marchwi i wcześnie po wschodach chwastów dopuszczone są Roundup 360 Plus (1,25–1,8 l/ha), Roundup TransEnergy 450 SL (0,5–1,5 l/ha) i Klinik Free (2–4 l/ha). Glifosaty wiosną, niezależnie od terminu zabiegu, można aplikować na stanowiska zachwaszczone perzem i chwastami wieloletnimi oraz w przypadku, gdy wcześniej nie można było użyć herbicydów doglebowych lub uzupełniająco, do zniszczenia odpornych na nie chwastów, które wzeszły przed wschodami marchwi (np. starzec zwyczajny odporny na pendimetalinę). Perz i inne wieloletnie chwasty jednak lepiej zwalczać glifosatami i zabiegami agrotechnicznymi po zbiorze przedplonów, w sezonie wegetacyjnym poprzedzającym uprawę marchwi.

 

Dodatek adiuwanta. W celu obniżenia dawki lub poprawienia skuteczności środka, do cieczy użytkowej można dodawać adiuwanty tylko te zalecane do glifosatu (np. AS 500 SL 1–2 l/ha). Z innych adiuwantów można korzystać na własną odpowiedzialność. Nie stosować z adiuwantami olejowymi. Przy zwalczaniu chwastów wieloletnich zabiegi uprawowe i siew można rozpocząć, gdy na chwastach wystąpią objawy działania (żółknięcie i więdnięcie), jednak nie wcześniej niż po 5–7 dniach, przy zwalczaniu chwastów rocznych po 2–3 dniach. Glifosatów dopuszczonych przed siewem i przed wschodami okres karencji nie dotyczy, ale lepiej unikać ich stosowania przed uprawą odmian wczesnych i marchwi przeznaczonej na zbiór pęczkowy, a także gdy odbiorca (np. przemysł) zastrzega sobie, aby przed siewem ich nie aplikować. W Europie przewidywane jest wycofanie glifosatów w 2022 r. lub ograniczenie ich stosowania do zwalczania chwastów na ściernisku po zbiorach.

 

Doglebowe z adiuwantami. W ochronie marchwi przed chwastami podstawowe znaczenie mają środki stosowane doglebowo bezpośrednio lub w kilka dni po siewie, przed jej wschodami, które ograniczają zachwaszczenie poprzez niedopuszczenie do kiełkowania nasion chwastów i ich wschodów oraz powodują zamieranie chwastów wkrótce po wschodach. Poprawia skuteczność i zmniejsza ryzyko uszkodzeń wschodzących siewek marchwi ich stosowanie z adiuwantami, zalecanymi do zabiegów z herbicydami działającymi doglebowo, takimi jak Atpolan Soil Maxx lub Atpolan Soil Maxx Premium – 0,3–0,6 l/ha, najlepiej 0,5 l/ha; Integran 84 EC – 0,5–1 l/ha, Grounded albo Remix – 0,2–0,4 l/ha (na własną odpowiedzialność). Herbicydy można stosować także po wschodach marchwi. Wtedy aplikuje się środki działające dolistnie oraz stosowane w dawkach dzielonych.



Aklonifen

Środki, których s.cz. jest aklonifen, są dopuszczone do stosowania prawie w większości krajów Unii Europejskiej pod różnymi nazwami (Bandur, Bandren, Fenix, Challenge, Emerger). Bandur 600 SC i Dubri Bis 600 SC można użyć w ochronie marchwi wyłącznie na własną odpowiedzialność. Zgodnie z zaleceniami etykiety powinno się je stosować w dwóch zabiegach, pierwszy przed wschodami marchwi (1,5 l/ha) i drugi po wschodach w fazie 2 liści właściwych (1 l/ha). Natomiast Bingo 600 SC i Dubri 600 SC można aplikować jednorazowo przed wschodami marchwi (2,5 l/ha) i w dawkach dzielonych: pierwszy zabieg przed wschodami (1,5 l/ha) i drugi po wschodach w fazie 2 liści właściwych marchwi (1 l/ha). Na własną odpowiedzialność w pierwszym zabiegu można obniżyć dawkę do 0,9–1 l/ha i drugi wykonać nieco wcześniej w fazie liścieni dawką 0,6 l/ha. Lepiej stosować w dawkach dzielonych, tak jak Bandur 600 SC, zwłaszcza na lżejszych glebach.

 

 

Aklonifen w dawkach dzielonych. Aklonifen w dawkach dzielonych może skuteczniej ograniczać zachwaszczenie. Bandur 600 SC i inne aklonifeny najlepiej niszczą chwasty roczne w okresie kiełkowania i wschodów do fazy liścieni. Herbicydy te, poprawnie zastosowane, wykazują bardzo dobrą skuteczność i zwalczają wiele gatunków chwastów. W polskiej etykiecie środka podano, że karencja w marchwi nie dotyczy. Podano okres karencji tylko dla ziemniaka (45 dni). Natomiast w etykietach aklonifenów w innych krajach (Niemcy, Holandia) karencja jest podana i jest dłuższa niż dla ziemniaka. Powinno się więc unikać stosowania tych środków w bardzo wczesnych odmianach marchwi uprawianej na wczesny zbiór korzeni i przerywanej lub celowo uprawianej na sprzedaż pęczkową. Powinny być one wykorzystywane głównie w marchwi uprawianej na zbiór w pełni wykształconych korzeni.

 

Aklonifen w mieszaninach. W celu poszerzenia zakresu zwalczanych gatunków chwastów i przedłużenia okresu ich likwidacji na własną odpowiedzialność można stosować mieszaniny z innymi herbicydami w systemie zabiegów, np.:

1) zabieg przed wschodami marchwi Bandur 600 SC 1,5 l/ha + Stomp Adua 455 CS 1,75–2 l/ha + Command 480 EC 0,1–0,15 l/ha;

2) po wschodach po rozwinięciu liścieni, nie wcześniej niż po ukazaniu się 1–2 liści właściwych: Bandur 600 SC 0,3–0,5 l/ha + Stomp Aqua 455 CS 1 l/ha;

3) od fazy 3–4 liści Bandur 600 SC 0,5 l/ha + Sencor Liquid 600 SC 0,1–0,15 l/ha lub sam Sencor Liquid 600 SC 0,15–0,25 l/ha.

Do 1. oraz do 2. zabiegu wskazany jest dodatek adiuwanta, zalecanego do herbicydów doglebowych. Podano tu dawki wymienione w etykietach środków. Na własną odpowiedzialność można stosować dawki niższe, zwłaszcza na lżejszych glebach, zawierających mało próchnicy i części ilastych. Na takich glebach mogą występować objawy uszkodzeń przy zbyt płytkim siewie, po intensywnych opadach i kiedy dawka jest źle dobrana do właściwości gleby. Aby ograniczyć ryzyko uszkodzeń, nasiona marchwi należy wysiewać na głębokość nie mniejszą niż 2 cm.
 

 

 

Chlomazon

W terminie do 2 dni po siewie zalecane są środki, których s.cz. jest chlomazon: Command 480 EC oraz z handlu równoległego Kilof 480 EC i Szpada 480 EC (0,2–0,25 l/ha). Nasiona marchwi wysiewać na głębokość nie mniejszą niż 2 cm, zwłaszcza na lżejszych glebach, gdzie wszystkie chlomazony trzeba stosować ostrożnie. Dawkę herbicydu Command 480 EC na własną odpowiedzialność można obniżyć, np. do 0,15 l/ha, na lżejszych piaszczystych glebach oraz w systemie zabiegów: pierwszy zabieg – po siewie Command 480 EC – 0,15 l/ha; drugi zabieg – przed wschodami jednym z zalecanych glifosatów np. Roundup 360 Plus. Na własną odpowiedzialność można zastosować mieszaninę Command 480 EC – 0,1–0,15l/ha + Stomp Aqua 455 CS – 1,5–2 l/ha + Racer 250 EC – 1 l/ha. W tym terminie zalecany jest też Stallion 360 CS (chlomazon + pendimetalina) w dawce 3 l/ha. Lepiej unikać stosowania tego środka na glebach bardzo lekkich lub piaszczystych i o małej zawartości materii organicznej. Sam chlomazon i jego mieszaniny z innymi środkami oraz Stallion 360 CS mogą powodować przemijające białe przebarwienia na liściach, szczególnie, gdy w okresie kiełkowania i wschodów są silne opady deszczu i niska temperatura poniżej 2–3°C.


 

Pendimetalina

Do 5 dni po siewie może być stosowana pendimetalina, mianowicie: Stomp Aqua 455 CS (3,5 l/ha) i z handlu równoległego Zapora Liquid 455 CS (3,5 l/ha) lub Activus 400 SC i Pendigan Strong 400 SC (3–4 l/ha). Na glebach lżejszych i o małej zawartości materii organicznej unikać stosowania dawek wyższych niż 2,5–3 l/ha. Lepiej nie przekraczać dawki 3 l/ha w każdych warunkach, a 3,5 l/ha stosować tylko na bardzo próchnicznych i cięższych glebach, o dużej zawartości części ilastych. Na własną odpowiedzialność dawkę można obniżyć do 1–1,5 l/ha, gdy na 2–3 dni przed wschodami marchwi przewiduje się opryskiwanie glifosatem (np. Roundup 360 Plus) oraz po wschodach zabiegi innymi herbicydami. Opryskiwać na dobrze uprawioną i wilgotną glebę, ale nie bezpośrednio przed deszczem. Ulewny deszcz po zabiegu, zwłaszcza w okresie kiełkowania i wschodów, może zahamować wzrost i przerzedzić wschody. Stomp Aqua 455 CS i Zapora Liquid 455 CS można stosować dwukrotnie w dawkach dzielonych wykonując 1. zabieg bezpośrednio po siewie (1,75 l/ha) i 2. zabieg po 2–5 tygodniach w fazie 2–3 liści właściwych marchwi na chwasty w okresie kiełkowania i wschodów. Natomiast w podobny sposób działającą pendimetalinę w formie środka Activus 400 SC i Pendigan Strong 400 SC można użyć tylko jednorazowo.


 

 

 

Flurochloridon

Do 5 dni po siewie zalecany jest też flurochloridon: Racer 250 EC (2–3 l/ha) i z handlu równoległego Vernal 250 EC (2–3 l/ha) najlepiej na wilgotną glebę, ale nie bezpośrednio przed spodziewanymi intensywnymi opadami deszczu. Kilka dni po zabiegu wykonanym na przesuszoną powierzchnię, aby herbicydy się uaktywniły wskazane jest nawadnianie. Środki te można zastosować w dawkach obniżonych do 0,75–1,5 l/ha, zwłaszcza na lżejszych i piaszczystych glebach zawierających poniżej 1,25% materii organicznej, oraz przed wschodami jeden z zalecanych glifosatów i herbicyd zalecany po wschodach marchwi. Flurochloridon może powodować przejściowe jasne przebarwienia roślin, zwłaszcza na glebach zawierających poniżej 2% materii organicznej. W uprawie z nasion podkiełkowanych stosować bezpośrednio po siewie.


 

 

 

Metrybuzyna

W fazie 5–6 liści właściwych marchwi od kiełkowania chwastów do 2–4 liści, gdy osiągną wysokość 2,5–3 cm można zastosować metrybuzynę w formie środka Sencor Liquid 600 SC (0,5 l/ha). Na własną odpowiedzialność można dawkę obniżyć (np. do 0,25–0,375 l/ha), szczególnie gdy wcześniej stosowano inne herbicydy. Środek ten lepiej stosować w dawkach dzielonych, wykonując pierwszy zabieg (0,25 l/ha) w fazie 1–2 liści właściwych marchwi i drugi (0,25 l/ha) w fazie 2–6 liści właściwych marchwi, nie wcześniej niż po 7–10 dniach od zabiegu pierwszego w zależnie od potrzeby i fazy wzrostu chwastów. Na własną odpowiedzialność można zastosować dawki obniżone do 0,1–0,15 l/ha, zwłaszcza w pierwszym zabiegu, gdy wschody są niewyrównane. Zabieg w dawkach dzielonych wykonuje się na chwasty pojawiające się po mechanicznym i ręcznym odchwaszczaniu lub gdy przed wschodami marchwi pojawiają się słabiej zwalczana komosa biała i odporne na chlomazon gatunki (dymnica pospolita, gorczyca polna, samosiewy rzepaku, szarłat szorstki). Herbicyd ten użyty po wschodach może powodować, zwłaszcza przy nierównomiernych wschodach, przemijające, chlorotyczne uszkodzenia, głównie na brzegach liści wyglądające jak oparzenia. Uszkodzenia mogą być większe po aplikacji maksymalnej zalecanej dawki i jeżeli następuje szybka zmiana natężenia światła, gdy zabieg, wykonany w dzień słoneczny, jest poprzedzony kilkoma dniami pochmurnymi i o wysokiej wilgotności powietrza. Dobrze jest wykonać zabieg po co najmniej 3 dniach słonecznych, gdy powierzchnia gleby jest wilgotna. Odmiany marchwi mogą się różnić wrażliwością na Sencor Liquid 600 SC, zwłaszcza stosowany w zabiegu jednorazowym, ale nie ma rozeznania dotyczącego ich wrażliwości. Innych metrybuzyn dostępnych w handlu zalecanych w pomidorze i ziemniaku nie można stosować nawet na własną odpowiedzialność.


 

 

 

Prosulfokarb

W fazie 2–4 liści właściwych marchwi w zabiegu jednorazowym zalecany jest prosulfokarb w formie środków Boxer 800 EC, Clayton Heed 800 EC, Peleton 800 EC i Spannit 800 EC (3–4 l/ha). Herbicydy te mogą też być aplikowane w dawkach dzielonych, mianowicie: w fazie 1–2 liści marchwi w dawce 2–3 l/ha i 2 l/ha w drugim zabiegu, nie wcześniej niż po 7 dniach od pierwszego. Dawka łączna w dwóch zabiegach nie może przekraczać 5 l/ha, ale lepiej nie przekraczać dawki 3 l/ha, niezależnie od terminu opryskiwania. Można je aplikować dawkami mniejszymi (np. 1,5–2 l/ha), szczególnie, gdy po siewie i przed wschodami były stosowane inne herbicydy lub na chwasty odrastające po pieleniu i mechanicznym odchwaszczaniu. Na własną odpowiedzialność w celu poszerzenia zakresu zwalczanych gatunków, gdy marchew ma 3–4 liście, można stosować w mieszaninie z małą dawką metrybuzyny w formie środka Sencor Liquid 600 SC (np. Boxer 800 EC – 1,5–2 l/ha + Sencor Liquid 600 SC – 0,1–0,15 l/ha). Mieszanina skuteczniej zwalcza m.in. przytulię czepną i rdestówkę powojowatą, ale może powodować uszkodzenia liści marchwi, podobnie jak sam Sencor Liquid 600 SC. Ze względu na bardzo długi okres karencji (80 dni), herbicydów tych nie powinno się stosować w bardzo wczesnych odmianach marchwi uprawianej na wczesny zbiór korzeni i przerywanej lub celowo uprawianej na sprzedaż w pęczkach.


 

 

 

Graminicydy powschodowe

W przypadku chwastów jednoliściennych najlepsze rezultaty w ich ograniczaniu osiąga się, stosując po wschodach marchwi i chwastów graminicydy. Na roczne chwasty (np. chwastnica jednostronna, włośnice) najlepiej je stosować w fazie 2–4 liści, natomiast na perz właściwy, gdy jest on w fazie 4–8 liści, kierując się szczegółowymi zaleceniami podanymi w Programach ochrony warzyw i etykietach środków. Można zalecać: chizalofop-P-etylowy (Maceta 50, Labrador Extra 050 EC, Labrador Pro, Wizjer 50 EC, Achiba 05 EC, Targa Super 05 EC, Targa 10 EC, Targa Max 10 EC, Pilot Max 10 EC, Pilot 10 EC, Szogun 10 EC, Lampart 05 EC, Leopard Extra 05 EC); fluazyfop-P-butylowy (Fusilade Forte 150 EC, Foster Forte 150 EC, Trivko); propachizafop (Agenor 100 EC, Agil-S 100 EC, Zetrola 100 EC); chizalofop-P-tefurylowy (Bagira 040 EC, Panarex 040 EC, Pantera 040 EC) cykloksydym (Focus Ultra 100 EC); kletodym (Select Super 120 EC i Centurion Plus 120 EC). Wszystkie graminicydy należą do środków powodujących uodpornienie się chwastów (grupa odporności A wg HRAC), dlatego na polach, gdzie marchew jest uprawiana, lepiej unikać częstego ich stosowania.

 

Jakie chwasty występują?

Marchew wysiewana wcześnie, w początkowym okresie wegetacji może być masowo zachwaszczona przez gatunki kiełkujące już w temperaturze 2–5°C, takie jak komosa biała, tasznik pospolity, gorczyca polna, rdestówka powojowata, jasnota różowa, tobołki polne, gwiazdnica pospolita, maruna bezwonna i inne chwasty rumianowate, przytulia czepna, fiołek polny, starzec zwyczajny. Niektóre z nich mogą pojawić się jeszcze przed wschodami marchwi. Gdy nastąpi wzrost temperatury, oprócz wymienionych chwastów zwiększa się udział gatunków ciepłolubnych, takich jak żółtlica drobnokwiatowa, szarłat szorstki, chwastnica jednostronna. Duży problem stanowią także chaber bławatek, często występujący na stanowiskach po zbożach.

Liczba chwastów na m2

Można przyjąć, że już poniżej 10 chwastów na 1 m2 wkrótce po wschodach jest dla marchwi szkodliwe, ale nawet 2–4 szt. silnie rozrastających się chwastów (np. komosy białej, szarłatu szorstkiego, samosiewów rzepaku), ograniczają jej wzrost. Szkodliwość chwastów zależy od wielu czynników środowiska i niekiedy niewielka liczba chwastów powoduje takie samo obniżenie plonu, jak ich większe nasilenie.

Szukasz nawozów i środków ochrony roślin w dobrych cenach? Te i wiele więcej znajdziesz w naszym serwisie ogłoszeniowym Kliknij i sprawdź naszą ofertę