Wiosenne zagrożenia w uprawie fasoli
Dodano: 17.05.2021, 00:00
Wiosną jednym z największych zagrożeń w uprawie fasoli są śmietki. Szkody w uprawie fasoli wyrządzają dwa gatunki – śmietka kiełkówka i śmietka glebowa – pod względem budowy i rozwoju są one praktycznie nie do rozróżnienia, więc często określa się je mianem kompleksu śmietek glebowych.
są one praktycznie nie do rozróżnienia, więc często określa się je mianem kompleksu śmietek glebowych.
Oba gatunki występują pospolicie na terenie kraju. Pierwsze pokolenie pojawia się na przełomie kwietnia i maja, drugie w lipcu, a trzecie we wrześniu–październiku. Owady dorosłe żywią się nektarem kwiatów, dlatego po wylocie muchówki kierują się w stronę skupisk roślin kwitnących, głównie na żółto, biało lub jasnoniebiesko. Najczęściej jest to kwitnący rzepak, lucerna, koniczyna lub inne rośliny motylkowe, skupiska kwitnących chwastów, a także drzew i krzewów. Po kopulacji samice przelatują na świeżo uprawiane pola, gdzie składają jaja pod grudki gleby w pobliżu wysianych nasion. Samice tych dwóch gatunków przy wyborze miejsca składania jaj kierują się stanem uprawy gleby i obecnością w niej rozkładającej się materii organicznej. Jaja składają przeważnie w świeżo uprawioną ziemię tam, gdzie przyorany był obornik lub rośliny z przedplonu.
Larwy
Larwy pierwszego pokolenia śmietek kierują się zapachem kiełkujących nasion, a znalazłszy je, wyjadają bielmo oraz uszkadzają kiełki, a następnie stożek wzrostu. Samice późniejszych generacji składają jaja przede wszystkim w gnijących lub wcześniej uszkodzonych tkankach innych roślin uprawnych. Dlatego też w pełni lata larwy tych gatunków można często znaleźć w uszkodzonych warzywach kapustnych w towarzystwie śmietki kapuścianej lub śmietki cebulanki – w główkach cebuli albo czosnku. Ponieważ są to gatunki polifagiczne, ich larwy żerują również w ogórkach, grochu, dyni, szparagach, słoneczniku, kiełkujących bulwach ziemniaków, kukurydzy.
Największe szkody
W uprawie fasoli największe szkody wyrządzają larwy wiosennego pokolenia, które opanowują kiełkujące nasiona, wgryzając się do ich wnętrza i całkowicie je niszcząc. Żerują również na wschodach, drążąc chodniki w części podliścieniowej oraz w liścieniach, uszkadzając stożki wzrostu. Tak uszkodzone wschody zamierają. W wyniku żerowania śmietek może dochodzić do całkowitego zniszczenia plantacji. Larwy letniego i jesiennego pokolenia żerują w tkankach starszych roślin, dlatego w uprawie fasoli nie mają już większego znaczenia.
Głównie agrotechnika
Zwalczanie kompleksu śmietek jest dość utrudnione, ze względu na brak nasiennych zapraw insektycydowych. Obecnie główną metodą ochrony jest prawidłowe prowadzenie zabiegów agrotechnicznych, ograniczających możliwość wystąpienia śmietek. Planując uprawę, należy zwrócić uwagę na właściwą lokalizację uprawy, z dala od upraw wcześnie kwitnących, jagodników czy sadów, które mogą przywabiać osobniki dorosłe.
Stosując nawożenie organiczne, fasolę powinno się uprawiać w drugim, a nawet trzecim roku po oborniku. Również stosując nawozy zielone lepiej nie planować tego nawożenia jako przedplonu pod fasolę. Jeżeli jednak takie nawożenie musi być wykonane, należy pamiętać o bardzo starannym i w miarę głębokim przyoraniu takich nawozów, ponieważ zapach rozkładającej się materii organicznej jest atraktantem przywabiającym samice śmietek.
Należy również liczyć się z tym, że na glebach bogatych w materię organiczną porażenie przez śmietki może być silniejsze. Ziemię przeznaczoną pod siew nasion należy przygotować odpowiednio wcześniej, a nie przed samym siewem. Po siewie dobrze jest glebę lekko zwałować i starać się ograniczyć liczbę uprawek w trakcie wschodów, ponieważ śmietki preferują świeżo wzruszoną glebę jako miejsce składania jaj.
Okrywanie włókniną
Rozwojowi larw sprzyja chłodna pogoda i powolne kiełkowanie nasion. Przyspieszenie wschodów można uzyskać poprzez wysiew podkiełkowanych nasion i przykrycie pola włókniną. Jest to dość kosztowne i niesie ze sobą ryzyko przemarznięcia roślin w momencie wystąpienia przymrozków. Innym sposobem na ograniczenie porażenia przez śmietki jest przesunięcie wysiewu fasoli na przełom maja i czerwca. Opóźnienie siewu powoduje, że wschody fasoli rozmijają się z terminem nalotu śmietek.
Niezależnie od terminu siewu najlepszym zabezpieczeniem przed śmietkami będzie szczelne osłonięcie powierzchni rzędów folią lub włókniną, co uniemożliwi samicom muchówek składanie jaj w pobliżu nasion i przyspieszy wschody roślin. Jest to niestety kosztowny zabieg, ale obecnie najbardziej skuteczny. Warunkiem powodzenia jest oczywiście założenie uprawy na polu wolnym od tych szkodników.
W trakcie wegetacji
W trakcie późniejszego wzrostu fasoli należy również zwrócić uwagę na liczebność kolejnych pokoleń śmietek i zwalczać je przy okazji ochrony prowadzonej przeciw np. mszycom (Mospilan …) czy zmienikom (…….). Jesienią warto wykonać kilka odkrywek glebowych w celu sprawdzenia liczby bobówek (poczwarek) śmietki, w którym to stadium gatunki te zimują. Na tej podstawie można prognozować liczebność pierwszego pokolenia w kolejnym sezonie. Warto pamiętać, że za próg ekonomicznej szkodliwości przyjmuje się stwierdzenie 10% uszkodzonych wschodów w sezonie poprzednim.
Śmietka glebowa (Delia platura). Jej obecność objawia się słabymi wschodami nasion fasoli. Wschody mogą być zredukowane nawet o połowę. Rośliny, które wzejdą, mają uszkodzony stożek wzrostu, liścienie i łodyżkę podliścieniową. We wnętrzu nasion mogą być białawe larwy i wygryzione przez nie korytarze. Największe szkody wyrządzają larwy pierwszego pokolenia (muchówki na przełomie kwietnia i maja). Gatunek ten może występować jednocześnie z inną śmietką – kiełkówką (Delia florilega).
Autor: dr inż. Robert Wrzodak
Spodobał się Tobie nasz artykuł? Kliknij w link, zamów bezpłatny egzemplarz
miesięcznika Warzywa i Owoce Miękkie i czytaj do woli https://bit.ly/2Q4H9YH
Produkujesz warzywa lub owoce, dodaj swoje ogłoszenie w naszym serwisie
https://www.ogloszenia.agro.pl/users/login.html?return=https://www.ogloszenia.agro.pl/ogloszenia/dodaj.html
Oba gatunki występują pospolicie na terenie kraju. Pierwsze pokolenie pojawia się na przełomie kwietnia i maja, drugie w lipcu, a trzecie we wrześniu–październiku. Owady dorosłe żywią się nektarem kwiatów, dlatego po wylocie muchówki kierują się w stronę skupisk roślin kwitnących, głównie na żółto, biało lub jasnoniebiesko. Najczęściej jest to kwitnący rzepak, lucerna, koniczyna lub inne rośliny motylkowe, skupiska kwitnących chwastów, a także drzew i krzewów. Po kopulacji samice przelatują na świeżo uprawiane pola, gdzie składają jaja pod grudki gleby w pobliżu wysianych nasion. Samice tych dwóch gatunków przy wyborze miejsca składania jaj kierują się stanem uprawy gleby i obecnością w niej rozkładającej się materii organicznej. Jaja składają przeważnie w świeżo uprawioną ziemię tam, gdzie przyorany był obornik lub rośliny z przedplonu.
Larwy
Larwy pierwszego pokolenia śmietek kierują się zapachem kiełkujących nasion, a znalazłszy je, wyjadają bielmo oraz uszkadzają kiełki, a następnie stożek wzrostu. Samice późniejszych generacji składają jaja przede wszystkim w gnijących lub wcześniej uszkodzonych tkankach innych roślin uprawnych. Dlatego też w pełni lata larwy tych gatunków można często znaleźć w uszkodzonych warzywach kapustnych w towarzystwie śmietki kapuścianej lub śmietki cebulanki – w główkach cebuli albo czosnku. Ponieważ są to gatunki polifagiczne, ich larwy żerują również w ogórkach, grochu, dyni, szparagach, słoneczniku, kiełkujących bulwach ziemniaków, kukurydzy.
Największe szkody
W uprawie fasoli największe szkody wyrządzają larwy wiosennego pokolenia, które opanowują kiełkujące nasiona, wgryzając się do ich wnętrza i całkowicie je niszcząc. Żerują również na wschodach, drążąc chodniki w części podliścieniowej oraz w liścieniach, uszkadzając stożki wzrostu. Tak uszkodzone wschody zamierają. W wyniku żerowania śmietek może dochodzić do całkowitego zniszczenia plantacji. Larwy letniego i jesiennego pokolenia żerują w tkankach starszych roślin, dlatego w uprawie fasoli nie mają już większego znaczenia.
Głównie agrotechnika
Zwalczanie kompleksu śmietek jest dość utrudnione, ze względu na brak nasiennych zapraw insektycydowych. Obecnie główną metodą ochrony jest prawidłowe prowadzenie zabiegów agrotechnicznych, ograniczających możliwość wystąpienia śmietek. Planując uprawę, należy zwrócić uwagę na właściwą lokalizację uprawy, z dala od upraw wcześnie kwitnących, jagodników czy sadów, które mogą przywabiać osobniki dorosłe.
Stosując nawożenie organiczne, fasolę powinno się uprawiać w drugim, a nawet trzecim roku po oborniku. Również stosując nawozy zielone lepiej nie planować tego nawożenia jako przedplonu pod fasolę. Jeżeli jednak takie nawożenie musi być wykonane, należy pamiętać o bardzo starannym i w miarę głębokim przyoraniu takich nawozów, ponieważ zapach rozkładającej się materii organicznej jest atraktantem przywabiającym samice śmietek.
Należy również liczyć się z tym, że na glebach bogatych w materię organiczną porażenie przez śmietki może być silniejsze. Ziemię przeznaczoną pod siew nasion należy przygotować odpowiednio wcześniej, a nie przed samym siewem. Po siewie dobrze jest glebę lekko zwałować i starać się ograniczyć liczbę uprawek w trakcie wschodów, ponieważ śmietki preferują świeżo wzruszoną glebę jako miejsce składania jaj.
Okrywanie włókniną
Rozwojowi larw sprzyja chłodna pogoda i powolne kiełkowanie nasion. Przyspieszenie wschodów można uzyskać poprzez wysiew podkiełkowanych nasion i przykrycie pola włókniną. Jest to dość kosztowne i niesie ze sobą ryzyko przemarznięcia roślin w momencie wystąpienia przymrozków. Innym sposobem na ograniczenie porażenia przez śmietki jest przesunięcie wysiewu fasoli na przełom maja i czerwca. Opóźnienie siewu powoduje, że wschody fasoli rozmijają się z terminem nalotu śmietek.
Niezależnie od terminu siewu najlepszym zabezpieczeniem przed śmietkami będzie szczelne osłonięcie powierzchni rzędów folią lub włókniną, co uniemożliwi samicom muchówek składanie jaj w pobliżu nasion i przyspieszy wschody roślin. Jest to niestety kosztowny zabieg, ale obecnie najbardziej skuteczny. Warunkiem powodzenia jest oczywiście założenie uprawy na polu wolnym od tych szkodników.
W trakcie wegetacji
W trakcie późniejszego wzrostu fasoli należy również zwrócić uwagę na liczebność kolejnych pokoleń śmietek i zwalczać je przy okazji ochrony prowadzonej przeciw np. mszycom (Mospilan …) czy zmienikom (…….). Jesienią warto wykonać kilka odkrywek glebowych w celu sprawdzenia liczby bobówek (poczwarek) śmietki, w którym to stadium gatunki te zimują. Na tej podstawie można prognozować liczebność pierwszego pokolenia w kolejnym sezonie. Warto pamiętać, że za próg ekonomicznej szkodliwości przyjmuje się stwierdzenie 10% uszkodzonych wschodów w sezonie poprzednim.
Śmietka glebowa (Delia platura). Jej obecność objawia się słabymi wschodami nasion fasoli. Wschody mogą być zredukowane nawet o połowę. Rośliny, które wzejdą, mają uszkodzony stożek wzrostu, liścienie i łodyżkę podliścieniową. We wnętrzu nasion mogą być białawe larwy i wygryzione przez nie korytarze. Największe szkody wyrządzają larwy pierwszego pokolenia (muchówki na przełomie kwietnia i maja). Gatunek ten może występować jednocześnie z inną śmietką – kiełkówką (Delia florilega).
Autor: dr inż. Robert Wrzodak
Spodobał się Tobie nasz artykuł? Kliknij w link, zamów bezpłatny egzemplarz
miesięcznika Warzywa i Owoce Miękkie i czytaj do woli https://bit.ly/2Q4H9YH
Produkujesz warzywa lub owoce, dodaj swoje ogłoszenie w naszym serwisie
https://www.ogloszenia.agro.pl/users/login.html?return=https://www.ogloszenia.agro.pl/ogloszenia/dodaj.html
Mogą Cię zainteresować:
