Jak uprawiać buraki ćwikłowe aby uzyskać największą zawartość betaniny?
Dodano: 19.04.2021, 00:00
Agencja Żywności i Leków zmniejszyła liczbę dopuszczonych barwników syntetycznych z 700 do 7. Tym bardziej wzrosło zapotrzebowanie na barwniki naturalne, m.in. betaninę, kryjącą się pod kodem E-162. Jak uprawiać buraki, by uzyskać
największą zawartość tej substancji?
Uprawa na ilość betaniny
Agencja Żywności i Leków zmniejszyła liczbę dopuszczonych barwników syntetycznych z 700 do 7. Tym bardziej wzrosło zapotrzebowanie na barwniki naturalne, m.in. betaninę, kryjącą się pod kodem E-162. Jak uprawiać buraki, by uzyskać największą zawartość tej substancji?
Korzeń spichrzowy buraka ćwikłowego pozostaje nadal w naszych szerokościach geograficznych głównym surowcem do pozyskiwania betaniny.
Szczególnie dzięki zawartości barwników betalainowych, wśród których największe znaczenie ma betanina, burak ćwikłowy znajduje się w pierwszej dziesiątce warzyw o najsilniejszym działaniu prozdrowotnym: działanie przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwbakteryjne, przeciwnowotworowe i przeciwwirusowe oraz właściwości chemoprofilaktyczne (pozytywny wpływ na metabolizm, układ krążenia i zdrowie przewodu pokarmowego). Zalety braku toksyczności, działania mutagennego, reakcji alergicznych, innych skutków ubocznych, spowodowały, że pozyskiwana betanina znalazła zastosowanie w przemyśle spożywczym do barwienia jogurtów owocowych, lodów, dżemów, gum do żucia, sosów i zup, pod kodem E-162. Z powodzeniem więc wpisuje się w światowe trendy rezygnacji z barwników sztucznych. W ostatnim czasie FDA (Agencja Żywności i Leków) zmniejszyła liczbę dopuszczonych barwników syntetycznych z 700 do 7.
W powyższym kontekście bardzo ważna staje się dbałość o jak największą ilość pozyskiwanego barwnika. Warto więc chociaż w skrócie poznać właściwości samej betaniny, aby wiedzieć, kiedy może być jej w danym sezonie uprawy mniej czy więcej i w jaki sposób prowadzić uprawę, aby uzyskać możliwie najlepsze efekty.
Niepożądane kationy
Betanina jest postrzegana wśród barwników za substancję mało stabilną i tylko trend prozdrowotny zakwalifikował ją jako pożądany barwnik. Jest rozpuszczalna w wodzie (zawarta w soku komórkowym), wrażliwa na światło i wysoką temperaturę. Podaje się, że nie traci stabilności przy pH 6. W instrukcjach dotyczących uprawy buraka ćwikłowego jest zalecane, aby pH gleby wynosiło 6,5 do 7. Równocześnie wiadomo, że roślina buraka ćwikłowego lubi gleby zasobne w wapń. W związku z powyższym, przy uprawie na uzyskanie barwnika nie należy dopuszczać do zbyt wysokiego pH gleby. Wiadomo też, że kationy metali Fe3+, Fe2+, Cu2+, Cu+, Sn2+, Al3+, Hg2+, Cr3+ wywierają negatywny wpływ na betaninę. Dlatego trzeba unikać gleb z wysoką koncentracją tych pierwiastków.
Każdy zarówno niedobór, jak i nadmiar wody wpływa negatywnie na zawartość betaniny w korzeniach buraka. W ostatnim sezonie mieliśmy przykład znacznego obniżenia zawartości tej substancji, kiedy korzenie gotowe do zbioru, z dobrą zawartością betaniny, pozostawiono w polu, po czym wystąpiły obfite opady deszczu. Przetwórnie, które nie odebrały na czas surowca od producenta, zanotowały z tego powodu prawie 50-procentowy spadek zawartości tego barwnika. Każde dłuższe przechowywanie korzeni buraka wywołuje podobny skutek.
W prowadzonych badaniach największy poziom betaniny osiągano przy pełnym nawożeniu mineralnym. Podobne wyniki uzyskiwano przy znacznie zredukowanym nawożeniu NPK, ale zastąpionym przez nawożenie organiczne. Zwracano uwagę, że gromadzenie betaniny wiąże się z dostępnością potasu – wzrastało, gdy nie brakowało tego pierwiastka w glebie.
Upał nie sprzyja
Chłodne okresy wegetacji są lepsze dla ilości pozyskiwanej betaniny. Często stosowany jest siew czerwcowy buraka, który z góry wystawia go na działanie najwyższych temperatur w ciągu roku. Badania naukowców wykazały, że zawartość betaniny w korzeniach buraka ćwikłowego zależy od terminu zbioru. Największą zawartość stwierdzono po upływie 2 miesięcy od siewu, a najmniejszą po 4 miesiącach od siewu. Kiedy zbierano buraki w pierwszym wymienionym terminie, korzenie nie osiągały jednak odpowiednich rozmiarów, aby pozyskiwanie barwnika na tym etapie było opłacalne. Przy zbiorze po 3 miesiącach od siewu różnica w ilości pozyskanego barwnika wynosiła tylko około 5% (przy dobrym nawożeniu) w stosunku do korzeni zbieranych 4 miesiące po siewie. Z dużym prawdopodobieństwem można przypuszczać, że różnica ta nie była istotna, biorąc pod uwagę masę korzeni, jaką trzeba przerobić (aby uzyskać o 5% większą ilość betaniny), zbierając buraki 4 miesiące po siewie – nawet ponad 100% większą.
Należałoby więc zwrócić uwagę na termin siewu. Najlepiej byłoby wysiewać buraki w terminach kwietniowych i zbierać wcześniej. Wówczas można uniknąć wystawienia buraków na długotrwałe działanie wysokich temperatur. W tej kwestii trzeba by podjąć odpowiednie badania w konkretnych krajowych lokalizacjach. Może przetwórcy byliby otwarci na stworzenie takiego programu. Byłoby to korzystne zarówno dla nich, jak i dla producentów.
Autor tekstu: dr Wojciech Matuszak
Autor zdjęć dr Wojciech Matuszak; Katarzyna Wójcik
Spodobał się Tobie nasz artykuł? Kliknij w link, zamów bezpłatny egzemplarz
miesięcznika Warzywa i Owoce Miękkie i czytaj do woli https://bit.ly/2Q4H9YH
Agencja Żywności i Leków zmniejszyła liczbę dopuszczonych barwników syntetycznych z 700 do 7. Tym bardziej wzrosło zapotrzebowanie na barwniki naturalne, m.in. betaninę, kryjącą się pod kodem E-162. Jak uprawiać buraki, by uzyskać największą zawartość tej substancji?
Korzeń spichrzowy buraka ćwikłowego pozostaje nadal w naszych szerokościach geograficznych głównym surowcem do pozyskiwania betaniny.
Szczególnie dzięki zawartości barwników betalainowych, wśród których największe znaczenie ma betanina, burak ćwikłowy znajduje się w pierwszej dziesiątce warzyw o najsilniejszym działaniu prozdrowotnym: działanie przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwbakteryjne, przeciwnowotworowe i przeciwwirusowe oraz właściwości chemoprofilaktyczne (pozytywny wpływ na metabolizm, układ krążenia i zdrowie przewodu pokarmowego). Zalety braku toksyczności, działania mutagennego, reakcji alergicznych, innych skutków ubocznych, spowodowały, że pozyskiwana betanina znalazła zastosowanie w przemyśle spożywczym do barwienia jogurtów owocowych, lodów, dżemów, gum do żucia, sosów i zup, pod kodem E-162. Z powodzeniem więc wpisuje się w światowe trendy rezygnacji z barwników sztucznych. W ostatnim czasie FDA (Agencja Żywności i Leków) zmniejszyła liczbę dopuszczonych barwników syntetycznych z 700 do 7.
W powyższym kontekście bardzo ważna staje się dbałość o jak największą ilość pozyskiwanego barwnika. Warto więc chociaż w skrócie poznać właściwości samej betaniny, aby wiedzieć, kiedy może być jej w danym sezonie uprawy mniej czy więcej i w jaki sposób prowadzić uprawę, aby uzyskać możliwie najlepsze efekty.
Niepożądane kationy
Betanina jest postrzegana wśród barwników za substancję mało stabilną i tylko trend prozdrowotny zakwalifikował ją jako pożądany barwnik. Jest rozpuszczalna w wodzie (zawarta w soku komórkowym), wrażliwa na światło i wysoką temperaturę. Podaje się, że nie traci stabilności przy pH 6. W instrukcjach dotyczących uprawy buraka ćwikłowego jest zalecane, aby pH gleby wynosiło 6,5 do 7. Równocześnie wiadomo, że roślina buraka ćwikłowego lubi gleby zasobne w wapń. W związku z powyższym, przy uprawie na uzyskanie barwnika nie należy dopuszczać do zbyt wysokiego pH gleby. Wiadomo też, że kationy metali Fe3+, Fe2+, Cu2+, Cu+, Sn2+, Al3+, Hg2+, Cr3+ wywierają negatywny wpływ na betaninę. Dlatego trzeba unikać gleb z wysoką koncentracją tych pierwiastków.
Każdy zarówno niedobór, jak i nadmiar wody wpływa negatywnie na zawartość betaniny w korzeniach buraka. W ostatnim sezonie mieliśmy przykład znacznego obniżenia zawartości tej substancji, kiedy korzenie gotowe do zbioru, z dobrą zawartością betaniny, pozostawiono w polu, po czym wystąpiły obfite opady deszczu. Przetwórnie, które nie odebrały na czas surowca od producenta, zanotowały z tego powodu prawie 50-procentowy spadek zawartości tego barwnika. Każde dłuższe przechowywanie korzeni buraka wywołuje podobny skutek.
W prowadzonych badaniach największy poziom betaniny osiągano przy pełnym nawożeniu mineralnym. Podobne wyniki uzyskiwano przy znacznie zredukowanym nawożeniu NPK, ale zastąpionym przez nawożenie organiczne. Zwracano uwagę, że gromadzenie betaniny wiąże się z dostępnością potasu – wzrastało, gdy nie brakowało tego pierwiastka w glebie.
Upał nie sprzyja
Chłodne okresy wegetacji są lepsze dla ilości pozyskiwanej betaniny. Często stosowany jest siew czerwcowy buraka, który z góry wystawia go na działanie najwyższych temperatur w ciągu roku. Badania naukowców wykazały, że zawartość betaniny w korzeniach buraka ćwikłowego zależy od terminu zbioru. Największą zawartość stwierdzono po upływie 2 miesięcy od siewu, a najmniejszą po 4 miesiącach od siewu. Kiedy zbierano buraki w pierwszym wymienionym terminie, korzenie nie osiągały jednak odpowiednich rozmiarów, aby pozyskiwanie barwnika na tym etapie było opłacalne. Przy zbiorze po 3 miesiącach od siewu różnica w ilości pozyskanego barwnika wynosiła tylko około 5% (przy dobrym nawożeniu) w stosunku do korzeni zbieranych 4 miesiące po siewie. Z dużym prawdopodobieństwem można przypuszczać, że różnica ta nie była istotna, biorąc pod uwagę masę korzeni, jaką trzeba przerobić (aby uzyskać o 5% większą ilość betaniny), zbierając buraki 4 miesiące po siewie – nawet ponad 100% większą.
Należałoby więc zwrócić uwagę na termin siewu. Najlepiej byłoby wysiewać buraki w terminach kwietniowych i zbierać wcześniej. Wówczas można uniknąć wystawienia buraków na długotrwałe działanie wysokich temperatur. W tej kwestii trzeba by podjąć odpowiednie badania w konkretnych krajowych lokalizacjach. Może przetwórcy byliby otwarci na stworzenie takiego programu. Byłoby to korzystne zarówno dla nich, jak i dla producentów.
Autor tekstu: dr Wojciech Matuszak
Autor zdjęć dr Wojciech Matuszak; Katarzyna Wójcik
Spodobał się Tobie nasz artykuł? Kliknij w link, zamów bezpłatny egzemplarz
miesięcznika Warzywa i Owoce Miękkie i czytaj do woli https://bit.ly/2Q4H9YH
![40 protestów rolniczych w Wielkopolsce. Rolnicze oblężenie Poznania 20 marca [MAPA]](https://static.tygodnik-rolniczy.pl/images/2024/03/15/o_526892_1024.webp?2024-03-15-11-00-00)
