Ziemniaki - Przegląd szkodników
Dodano: 10.05.2021, 00:00
Zniszczenie przez stonkę powyżej 15% powierzchni liści może powodować straty plonu do 28%. Do tego mszyce i szkodniki glebowe. Lustruj i chroń swoje ziemniaki.
Ziemniak dla wielu ludzi jest podstawowym artykułem spożywczym, dla zwierząt paszą, a dla przemysłu surowcem do produkcji: alkoholu, krochmalu, syntetycznego kauczuku. W Polsce w 2016 r. uprawiano ziemniaki na powierzchni około 310 tys. ha.
Także szkodniki lubią ziemniaki. Kilka gatunków ma duże znaczenie gospodarcze.
Najgroźniejsza jest stonka
Szkody wyrządzają chrząszcze i larwy stonki ziemniaczanej (Leptinotarsa decemlineata). Zjadają przede wszystkim blaszkę liściową. Młode larwy wygryzają małe otwory, natomiast starsze larwy i chrząszcze obgryzają także brzegi liści. Jeśli brakuje liści (gołożer), larwy i chrząszcze żerują na łodygach i bulwach.
Największe szkody wyrządzają chrząszcze, które wyszły z zimowisk (żer uzupełniający) oraz larwy w stadium L3 i L4, a także młode chrząszcze letniego pokolenia. Minimalne straty plonu szacuje się przy wystąpieniu na roślinie jednego złoża jaj lub 15 larw. W skrajnych przypadkach spadek plonu może przekroczyć 80%.
Wczesną wiosną, gdy temperatura gleby przekroczy 15oC, dorosłe osobniki wychodzą z gleby i rozpoczynają zasiedlanie ziemniaków. W poszukiwaniu rośliny żywicielskiej mogą przebyć nawet wiele kilometrów. Początkowo zasiedlają brzegi plantacji, a w sprzyjających warunkach całe pole. Po intensywnym żerowaniu samice zapłodnione w poprzednim okresie wegetacji lub w tegorocznej kopulacji składają jaja w złożach (10–30 sztuk) na spodniej stronie liści. Czas rozwoju jaj zależy od temperatury i trwa od 10 do 19 dni.
Larwy po wyjściu z jaj bardzo intensywnie żerują i trzykrotnie linieją. Do pełnego rozwoju potrzebują 11–30 dni. Larwy L4 opadają na ziemię i zakopują się na różnej głębokości (do kilku cm). Po 3 tygodniach (koniec lipca, początek sierpnia) pojawiają się chrząszcze drugiego pokolenia. Zimują owady dorosłe w glebie na głębokości 10–20 cm.
Obecność i obfitość populacji stonki ziemniaczanej w sezonie wegetacyjnym są uwarunkowane głównie przez warunki pogodowe (optymalna dla stonki jest temperatura powyżej 25OC i niewielkie opady). Jej rozwój wydłuża się przy niskiej temperaturze i uwilgotnieniu gleby.
Chrząszcz ma długość około 10 mm, żółte lub pomarańczowe zabarwienie, z 10 czarnymi paskami na pokrywach i czarnymi plamami na przedpleczu. Jajo jest intensywnie żółte, długości 1,2 mm. Larwa długości 1–15 mm jest czerwona, ma czarne nogi, głowę, tarczkę grzbietową i brodawki na bokach ciała. Poczwarka jest pomarańczowoczerwona, długości 8–10 mm.
Trzy gatunki mszyc
Na ziemniakach występują mszyce: brzoskwiniowo-ziemniaczana, kruszynowo-ziemniaczana, szakłakowo-ziemniaczana. Szkodliwe są wszystkie formy – mszyce uskrzydlone, bezskrzydłe i larwy. Wyrządzają szkody bezpośrednie – ogładzają rośliny i pokrywają je spadzią, co jest przyczyną spadku plonu oraz szkody pośrednie – przenoszą choroby wirusowe.
Duże szkody wyrządza mszyca brzoskwiniowo-ziemniaczana (Myzus persicae). Zimuje w szklarniach, domach, przechowalniach oraz w stadium jaja na brzoskwiniach.
Wiosną kilka pokoleń rozwija się w miejscu zimowania. W drugim pokoleniu pojawiają się migrantki, które przelatują na rośliny żywicielskie. Rozwój pokolenia w warunkach optymalnych trwa 12 dni, co daje w ciągu roku kilkanaście pokoleń, w szklarni do 30. Jest głównym wektorem wirusów Y, M i S oraz liściozwoju.
Pozostałe gatunki mszyc występują w mniejszym nasileniu, ale są równie szkodliwe, jak wyżej opisany gatunek.
Na plantacjach ziemniaków konsumpcyjnych i przemysłowych nie ma potrzeby zwalczania mszyc. Jest ono konieczne na plantacjach nasiennych – sadzeniaki muszą być wolne od chorób wirusowych. Należy zachować izolację przestrzenną między plantacjami nasiennymi, a plantacjami produkcyjnymi i uprawami tytoniu, skąd mszyce mogą przenosić wirusy. Nie należy sadzić ziemniaków w pobliżu szklarni i przechowalni. Na plantacjach sadzeniaków opryskiwanie wykonuje się, gdy na 100 roślinach jest 20 mszyc.
Groźne glebowe
Problemem w uprawach ziemniaków są szkodniki glebowe: drutowce, pędraki oraz rolnice. Żerują na korzeniach oraz bulwach ziemniaków, a przecież nawet najmniejsze uszkodzenia otwierają drogę bakteriom, grzybom i wirusom.
Pędraki i drutowce można zwalczać zaprawiając sadzeniaki preparatem Prestige Forte 350 FSZ. Środek ten zabezpiecza ziemniaki także przed mszycą, stonką i rizoktoniozą oraz ogranicza występowanie parcha zwykłego.
Ile plonu zjada stonka?
Należy szacować, że zniszczenie przez stonkę powyżej 15% powierzchni liści może powodować straty plonu do 28%, czyli ok. 7 t/ha.
Żywiciele stonki
*ziemniak
*pomidor,
*papryka
*oberżyna
Kompleksowa ochrona
W kompleksowej ochronie plantacji ziemniaka przed stonką ziemniaczaną stosuje się metody mechaniczne, hodowlane, biologiczne i chemiczne.
Przed podjęciem decyzji o zwalczaniu konieczny jest precyzyjny monitoring pojawu szkodnika. Obserwacje należy prowadzić w 10–15 miejscach na plantacji, w każdym miejscu na dziesięciu wybranych losowo roślinach. Pomocna jest także fenologia roślin wskaźnikowych (tab. 1.).
Najczęściej stosowana jest metoda chemiczna, ponieważ jest najskuteczniejsza. Wybierając insektycyd, należy uwzględnić wrażliwość poszczególnych stadiów rozwojowych stonki. Zaleca się stosowanie neurotoksyn – najbardziej skutecznej i najszybciej działającej grupy insektycydów. Działają one hamująco na zakończenia komórek nerwowych owada oraz prowadzą do zaburzeń w procesach produkcji energii.
Dobór właściwego środka zależy od warunków atmosferycznych na polu, przede wszystkim temperatury powietrza – patrz etykieta rejestracyjna. Pierwszy zabieg powinien być wykonany, gdy pojawią się chrząszcze zimujące. Drugi, gdy pojawią się larwy L1–L2. Opóźnienie zabiegu może być przyczyną strat, ponieważ larwy L3 i L4 są bardzo żarłoczne. Na plantacjach odmian późnych należy wykonać zabieg w okresie masowego pojawu chrząszczy letnich. Zaleca się przemienne stosowanie preparatów z różnych grup chemicznych, co zmniejszy ryzyko wystąpienia odporności.
W ramach ochrony biologicznej jest zarejestrowany tylko jeden bioinsektycyd – Novodor 200 SC – oparty na toksycznym białku, pochodzącym z Bacillus thuringiensis. Ma on zastosowanie w ekologicznych uprawach ziemniaka.
Autor:Maria Rogowska
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
w Skierniewicach
Spodobał się Tobie nasz artykuł? Kliknij w link, zamów bezpłatny egzemplarz
miesięcznika Warzywa i Owoce Miękkie i czytaj do woli https://bit.ly/2Q4H9YH
Produkujesz warzywa lub owoce, dodaj swoje ogłoszenie w naszym serwisie
https://www.ogloszenia.agro.pl/users/login.html?return=https://www.ogloszenia.agro.pl/ogloszenia/dodaj.html
Mogą Cię zainteresować:
![40 protestów rolniczych w Wielkopolsce. Rolnicze oblężenie Poznania 20 marca [MAPA]](https://static.tygodnik-rolniczy.pl/images/2024/03/15/o_526892_1024.webp?2024-03-15-11-00-00)
